از حاکمیت دوباره‌ی امارت اسلامی در افغانستان دو سال گذشت؛ اما مکتب‌ها و دانشگاهها تاهنوز به روی دختران باز نشده است.
دانش‌آموزان و دانش‌جویان در این مدت همواره بر بازگشایی مکتب‌ها و دانشگاهها تاکید ورزیده‌اند. واکنش‌های جهانی و خواست‌های کشورهای اسلامی بر بازگشایی مکتب‌ها و دانشگاهها به روی دختران از مسایل مهم در بخش آموزش بودند.
اما امارت اسلامی گفته است که این مساله دایمی نیست و روی طرحی در این باره کار جریان دارد.
قرار بود در سوم ماه حمل سال ۱۴۰۱ خورشیدی با نواختن زنگ معارف، مکتب‌های متوسط و لیسه دختران بازگشایی شوند؛ اما حکومت سرپرست اعلام کرد که تا دستور آینده مکتب‌های متوسط و لیسه دختران بسته خواهند ماند و پس از آن دانش‌آموزان دختر با چشمان اشک‌آلود از مکتب دوباره به خانه برگشتند.
محدودیت‌هایی در بخش آموزش و تحصیل بانوان در سال دوم حکومت امارت اسلامی نیز وضع شد. در آغاز سال دوم حکومت امارت اسلامی، دختران بالاتر از صنف ششم از رفتن به آموزشگاه‌های خصوصی منع شدند. سپس محدودیتی برای انتخاب رشته دختران در آزمون کانکور وضع شد.
در حالی‌که چشم‌ها در انتظار بازگشایی مکتب‌ها بود؛ اما در فرمان دیگری در بیست‌و نهم سنبله سال ۱۴۰۱ ه.خ ورود دختران به دانش‌گاه‌های خصوصی و دولتی ممنوع شد.
ملکه، دانش‌آموز، گفت: «ما هم دختر هستیم آرزو داریم که بخواهیم داکتر شویم ویا انجنیر شویم اما این‌ها هیچ نمی‌خواهند که ما کمی درس بخوانیم.»
در این مدت مقام‌های امارت اسلامی دیدگاه‌های گوناگون درباره‌ی آموزش دختران داشتند.
فهیمه، دانشجو گفت: «یک روز تمام در پوهنتون بیایم و جان بکنیم روز دیگر از بی‌کاری در خانه خسته شویم.»
با وجود این محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها، مقام‌های ارشد حکومت سرپرست وعده‌های پیشین شان را درباره آغاز آموزش دختران تکرار کرده‌اند.
مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی ریاست‌الوزرا در این باره گفت: «امارت اسلامی نه‌تنها مخالف همه علوم عصری نیست، بل‌که آن علومی که به شریعت مخالفت ندارد، حمایت‌اش می‌کند؛ زیرا ما افغانستانی می‌خواهیم که در عرصه اقتصادی و سیاسی روی پای خود بایستد که برای آن انجنیر و داکتر نیاز است.»
شیرمحمد عباس ستانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه گفت: «دروازه مکاتب و مدارس بدون تبعیض به روی تمام قشر افغان‌ها که حق مسلم و شرعی و طبیعی آن‌ها است باز شود. اختلافات در این‌جا وجود دارد. جامعه که ما و شما می‌شناسیم در اطراف در این ولایت در یک قریه اگر برویم، پنج نفر را اگر ببینیم موافق مکتب است و دو نفر مخالف مکتب هم پیدا می‌شود.»
سراج الدین حقانی، سرپرست وزارت داخله در نشستی در هرات موضوع مکتب‌ها و دانشگاهها را اختلافی خواند و گفت که تلاش می‌شود تا در زمینه بازگشایی مکتب‌ها و دانشگاهها به روی دختران یک راه‌حل مناسب به میان آید.
سراج الدین حقانی گفت: «برای این موضوعات روی یک راه‌حل معقول کار می‌شود. یک مشکل بزرگ این است که وقتی یک مساله اختلافی شود، پس برای این‌که این اختلاف بزرگ‌تر نشود، به کمی زمان نیاز است.»
هیاتی از علمای جهان اسلام که در سال دوم حکومت امارت اسلامی به افغانستان آمده بودند، گفته‌اند که آموزش حق تمامی مسلمانان است و به دختران افغانستان نیز باید اجازه آموزش داده شود.
شیخ دکتور محمد صغیر، دبیرکل اتحادیه جهانی نصرت پیامبر اسلام در این باره گفت: «ما با تمامی رهبران امارت اسلامی که ملاقات کرده‌ایم، موضوع آموزش را مطرح کردیم. در دیدار با وزیر تحصیلات عالی، او به ما وعده سپرد که تمامی افغان‌ها مرد و زن را از حق مسلم آموزش محروم نخواهند کرد.»
مساله‌ی آموزش و تحصیل دختران واکنش‌های جهانی را نیز در پی داشت. شمار زیادی از کشورهای جهان این مساله را عامل اصلی فاصله میان جهان و افغانستان خواندند.
مارکس پوتزل، معاون نمایندگی سازمان ملل در افغانستان گفته است که اگر مساله‌ی آموزش دختران حل شود، تعامل جهان با افغانستان بیش‌تر خواهد شد.
آقای پوتزل گفت: «فکر می‌کنم که مقام‌های کنونی در افغانستان باید اجازه دهند دختران بالاتر از صنف ششم به مکتب بروند. آنان باید اجازه دهند تا دختران به دانشگاه بروند. آنان باید به زنان اجازه دهند برای سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی، سازمان‌های غیردولتی ملی و آژانس‌های سازمان‌های ملل متحد کار کنند. آنان باید اجازه دهند زنان در زندگی اجتماعی شرکت کنند. اگر این اتفاق بیفتد، می‌توانم تصور کنم که افغانستان دوباره به جامعه بین‌المللی ملحق می‌شود و کمک کنندگان بین‌المللی نیز در مورد تعامل با افغانستان تجدیدنظر خواهند کرد.»
دختران در کشور از حکومت سرپرست می‌خواهند که هر چه زودتر دانشگاهها و مکتب‌ها را باز کند.
بیش از ۶۹۰ روز می‌شود که دروازه مکتب‌ها به روی دختران بالاتر از صنف ششم مسدود است و دانشگاهها نیز از بیست‌ونهم سنبله ۱۴۰۱ به روی دختران بسته شد. تا هنوز روشن هم نیست که حکومت سرپرست چه زمانی دروازه‌های مکتب‌ها و دانشگاهها را به روی دختران باز می‌کند.